De familie van Anthonis Studler van Zurck (1607-1666), heer van Bergen en Sweyburg, is afkomstig uit Vlaanderen. Anthonis’ vader, Antonio van Zurck, wordt geboren in Antwerpen en is later actief als koopman in Amsterdam. Evenals zijn vader huwt Studler van Zurck een meisje uit de familie Thibaut, zijn nichtje Susanna. De Thibauts zijn afkomstig uit Ieper.

Heer van Bergen

Anthonis Studler van Zurck is een zeer rijk man. Volgens de kohieren van de 1.000ste penning in Den Haag beschikt hij in 1654 over een vermogen van 450.000 gulden. Een deel van dat vermogen zet hij in om een privé koninkrijkje te stichten in het Noord-Hollandse Bergen. Deze heerlijkheid was lang in bezit van het Hollandse adellijke geslacht Brederode, maar kwam door erf aan de Westfaalse graven van Holstein-Schaumburg. Nadat dit geslacht in mannelijke lijn is uitgestorven (1640), willen de erfgenamen hun Hollandse bezit afstoten. In 1641 koopt Studler van Zurck de heerlijkheid Bergen voor 21.000 rijksdaalders (52.500 gulden). Hij geeft Joannis Blaeu opdracht tot vervaardiging van een kaart van de heerlijkheid Bergen. Het wapen van de heer van Bergen staat prominent op de kaart afgebeeld.

Kaart van de heerlijkheid Bergen
‘Territorii Bergensis accuratissima descriptio’. Zeer nauwkeurige beschrijving ven het grondgebied van Bergen. Opgedragen aan Anthonis Studler van Zurck. Linksboven van Zurcks wapen. Met een toelichting in het Latijn door de Alkmaarse rector Reinerus Neuhusius. Opgenomen in Blaeu’s Atlas Major.
ca. 1660
Bron: collectie Regionaal Archief Alkmaar / PR 1005092.

’t Hof te Bergen

Het herenhuis in Bergen, het ‘Out Heerenhuys’ is tijdens de Opstand geruïneerd (1573). De heren hebben het huis niet meer opgebouwd. In Bergen huurt en bewoont Studler van Zurck voorlopig het huis ‘Rampenbosch’ van jonker Engbert Ramp. Met zijn vriend, de wiskundige René Descartes, maakt hij grote plannen voor een nieuw huis en landgoed, het Palais du Luxembourg in Parijs dient als inspiratiebron. Al kort na de aanschaf van de heerlijkheid wordt begonnen met de bouw (1643). Van dit oorspronkelijke plan worden uiteindelijk alleen de zijvleugels gerealiseerd. Over de vriendschap tussen de rijke koopman en de beroemde wiskundige-filosoof verschijnt in 2016 een historische roman van de hand van Gerben Colster, De schuld (uitgeverij Conserve).

800px-Bergen-voor
’t Hof te Bergen. Bron: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bergen-voor.jpg

Blijde incomste

Pas wanneer de bouw van de zijvleugels van ’t Hof te Bergen is voltooid, wil Studler van Zurck zich in Bergen laten inhuldigen als heer (1660). Hij wordt verwelkomd door een bereden delegatie die hem naar het dorp begeleidt. Burgemeesters, schepenen en andere functionarissen leggen een eed van trouw aan hun heer af. Inwoners van Bergen vormen een erehaag en lossen saluutschoten. Tijdens deze ‘blijde incomste’ verleent Studler van Zurck de inwoners van Bergen enkele privileges inzake de exploitatie van duinen, de vogelarij en visserij.

In 1661 laat Studler van Zurck een grafkelder aanleggen in de Noorderkapel van de Ruïnekerk van Bergen, tegenwoordig bekend als de grafkelder van de familie van Nassau-Bergen. In de kerk laat hij ook een ‘herenbank’ plaatsen voor zichzelf en zijn familie. Hetzelfde jaar vestigt de heer van Bergen een machtsbasis in het stedelijk bestuur, wanneer hij een plaats verkrijgt in de Alkmaarse vroedschap. Ook zijn zoon wordt na het overlijden van zijn vader vroedschap van Alkmaar. Anthonis Studler van Zurck wordt in 1666 in de grafkelder binnen zijn heerlijkheid Bergen begraven. 

Bronnen:

  • Bruinvis, C.W., De Alkmaarsche vroedschap tot 1795 (z.p. z.j.).
  • Barbara Jensen, Maria Smook-Krikke en Jaap Schoen, ‘De heren en vrouwen van Bergen’ Bergense Kroniek IX 2-36.
  • Familiegraven van Oranje en Nassau http://www.hethuisvanoranje.nl/14%20Familiegraven/GrafkelderNassaubastaarden.html, geraadpleegd 13 februari 2015.
  • Schoorl, H., ‘Bergen in de branding: de heerlijkheid Bergen als bezit van de graven van Holstein-Schaumburg. 1568-1641’ in: Alkmaar in veelvoud. Tussen archeologie en actualiteit (Alkmaarse historische reeks) (Zutphen; Walburg pers 1977) blz. 111-138 111-138.
  • Zandvliet, Kees, De 250 rijksten van de Gouden Eeuw. Kapitaal, macht, familie en levensstijl (Amsterdam; Nieuw Amsterdam Uitgevers 2006).
  • Zeiler, Frits David, Hoog en vrij. Schetsen uit de geschiedenis van de heerlijkheid Bergen tot 1798 (Schoorl; Pirola 1986).
Anthonis Studler van Zurck, Vlaams koopman en heer van Bergen
Getagd op:         

14 gedachten over “Anthonis Studler van Zurck, Vlaams koopman en heer van Bergen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *